Nhà không có sổ đỏ từ đời ông bà: Làm sao xác định quyền sở hữu?

Câu hỏi từ bạn đọc:

Gia đình tôi có một căn nhà ở TP HCM từ thời ông bà để lại, tuy nhiên hiện không có sổ đỏ hay bất kỳ giấy tờ chứng minh quyền sở hữu nào. Sau khi ông bà mất, căn nhà vẫn do con cháu sinh sống, nhưng do không có giấy tờ nên chúng tôi không thể sửa chữa hay xin đăng ký thường trú.
Tôi rất lo lắng không biết căn nhà này có bị Nhà nước thu hồi không? Làm sao để xác lập quyền sở hữu đối với tài sản này? Mong được tư vấn.
Tư vấn pháp lý: Xác lập quyền sở hữu nhà không có sổ đỏ
Theo quy định của pháp luật Việt Nam hiện hành, việc xác định quyền sở hữu đối với nhà đất không có giấy chứng nhận quyền sử dụng đất, quyền sở hữu nhà ở (sổ đỏ) vẫn có thể thực hiện, nhưng cần chứng minh được quá trình sử dụng ổn định, lâu dài và hợp pháp. Dưới đây là các hướng xử lý cụ thể:

1. Căn cứ xác định quyền sở hữu

Theo Điều 100 Luật Đất đai 2013, người đang sử dụng đất mà không có giấy tờ về quyền sử dụng đất có thể được cấp sổ nếu:
Đã sử dụng đất ổn định trước ngày 1/7/2004;
Không có tranh chấp;
Được Ủy ban nhân dân cấp xã xác nhận là sử dụng ổn định lâu dài.
Nếu có các loại giấy tờ cũ như: biên lai thu thuế nhà đất, hóa đơn tiền điện/nước mang tên ông bà, xác nhận của tổ trưởng khu phố, người dân địa phương về việc ông bà bạn đã sử dụng căn nhà từ nhiều năm thì đây sẽ là bằng chứng có giá trị để xác lập quyền sở hữu.

2. Thực hiện thủ tục khai nhận di sản thừa kế

Vì ông bà bạn là chủ sở hữu cũ nhưng đã mất, để con cháu có thể xác lập quyền sở hữu, cần tiến hành:
Khai nhận di sản thừa kế tại văn phòng công chứng hoặc UBND cấp xã;
Lập văn bản phân chia di sản nếu có nhiều người thừa kế;
Sau đó làm hồ sơ xin cấp sổ đỏ lần đầu đứng tên người thừa kế.
Nếu ông bà mất không để lại di chúc, việc phân chia di sản sẽ tuân theo quy định thừa kế theo pháp luật (Điều 651 Bộ luật Dân sự 2015).

3. Có bị Nhà nước thu hồi nếu không xác định được chủ sở hữu?’

Nếu không có tranh chấp, người đang quản lý và sử dụng nhà đất thực tế sẽ không bị thu hồi chỉ vì không có sổ đỏ. Tuy nhiên, nếu không đăng ký quyền sở hữu, bạn sẽ:
Không có quyền pháp lý rõ ràng đối với tài sản;
Không thể thực hiện các quyền như chuyển nhượng, thế chấp, sửa chữa lớn, đăng ký thường trú…
Vì vậy, việc chứng minh quyền sở hữu và tiến hành xin cấp sổ đỏ càng sớm càng tốt sẽ bảo vệ quyền lợi hợp pháp của bạn và gia đình.

Kết luận

Nhà đất không có sổ đỏ từ đời ông bà vẫn có thể được xác lập quyền sở hữu nếu bạn chứng minh được quá trình sử dụng ổn định, lâu dài và thực hiện đầy đủ thủ tục khai nhận thừa kế theo pháp luật. Việc hoàn tất thủ tục này không chỉ giúp đảm bảo quyền lợi hợp pháp mà còn giúp thuận tiện trong các giao dịch dân sự và hành chính.
Nếu gặp khó khăn về hồ sơ, bạn có thể nhờ luật sư hoặc văn phòng công chứng tư vấn và hỗ trợ chuẩn bị thủ tục pháp lý đầy đủ.