Cần siết chặt việc chuyển nhượng nhà ở xã hội sau 5 năm sở hữu

Thực trạng: Nhà ở xã hội biến thành công cụ đầu tư

Nhà ở xã hội (NOXH) được xem là chính sách an sinh quan trọng, giúp người thu nhập thấp, công nhân, cán bộ, viên chức có cơ hội sở hữu chỗ ở ổn định. Tuy nhiên, theo ghi nhận của Viện Nghiên cứu Thị trường Bất động sản Việt Nam (VARS IRE), thực tế vẫn tồn tại tình trạng đầu cơ, mua bán kiếm lời thay vì phục vụ nhu cầu ở thực.
Nhiều trường hợp người mua NOXH chỉ nhằm “giữ chỗ”, chờ đủ thời hạn 5 năm để bán lại với giá gấp đôi, thậm chí gấp ba. Điều này khiến giá nhà tăng cao, gây khó khăn cho những người thật sự cần nhà ở, đồng thời làm méo mó mục tiêu ban đầu của chính sách.

Đề xuất siết chuyển nhượng sau 5 năm

Theo VARS IRE, cần bổ sung khung pháp lý rõ ràng về việc chuyển nhượng NOXH sau thời hạn 5 năm. Cụ thể:
Các căn hộ NOXH chỉ được phép bán lại cho người thuộc diện đủ điều kiện mua NOXH và đã được cơ quan chức năng xác nhận.
Nếu chủ sở hữu bán cho người ngoài diện chính sách, bắt buộc phải hoàn trả toàn bộ ưu đãi đã nhận từ chương trình hỗ trợ.
Quy định này vừa bảo đảm quyền lợi của người mua chính đáng, vừa hạn chế tình trạng đầu cơ, giữ đúng tinh thần an sinh xã hội của NOXH.

Quan điểm từ chuyên gia và doanh nghiệp

Lãnh đạo một doanh nghiệp phát triển NOXH tại TP.HCM đồng tình rằng giá trị tài sản tăng theo thời gian là điều bình thường. Tuy nhiên, việc sang nhượng chênh lệch quá cao sau thời hạn 5 năm cho thấy NOXH đang bị lạm dụng.
Theo các chuyên gia, NOXH vốn được xây dựng từ nguồn lực xã hội, không thể để giao dịch tự do như nhà thương mại. Nếu để tình trạng “mua để bán lại” tiếp diễn, NOXH sẽ mất đi ý nghĩa nhân văn, trở thành “kênh đầu tư chắc lãi” cho một nhóm người, trong khi người lao động thực sự khó tiếp cận.

Khung pháp luật hiện hành

Theo Luật Nhà ở 2014 và Nghị định 100/2015/NĐ-CP:
Trong 5 năm đầu kể từ khi trả hết tiền mua, người mua NOXH không được bán, thế chấp, cho thuê.
Nếu muốn chuyển nhượng trong thời gian này, chỉ có thể bán lại cho Nhà nước, chủ đầu tư hoặc người đủ điều kiện mua NOXH khác, với giá tối đa bằng giá gốc cộng chi phí sửa chữa (nếu có).
Sau 5 năm, khi đã được cấp giấy chứng nhận, căn hộ được phép giao dịch theo cơ chế thị trường.
Tuy nhiên, chính điều này đã dẫn đến tình trạng sau 5 năm, giá NOXH “nhảy vọt”, nhiều dự án ghi nhận mức tăng gấp 3-4 lần so với giá gốc, tạo cơ hội cho giới đầu cơ trục lợi.

Giải pháp lâu dài

Để khắc phục triệt để, các chuyên gia cho rằng ngoài việc thanh tra, xử phạt nghiêm các trường hợp mua bán sai đối tượng, cần thiết lập cơ chế hệ số điều chỉnh riêng cho NOXH khi giao dịch lại. Cách làm này vừa giữ NOXH đúng mục tiêu an sinh, vừa hạn chế tình trạng đẩy giá, đảm bảo công bằng xã hội.
Ông Kiên – đại diện VARS IRE – nhấn mạnh: “Chỉ khi siết chặt và thực thi nghiêm các quy định này, NOXH mới thật sự là mái ấm cho người lao động, thay vì trở thành kênh đầu tư sinh lời.”

Kết luận:

Việc siết chặt chuyển nhượng NOXH sau 5 năm là yêu cầu cấp thiết, nhằm trả lại đúng giá trị an sinh cho loại hình nhà ở này. Nếu không, thị trường NOXH sẽ tiếp tục bị méo mó, mất cân đối cung cầu và tước đi cơ hội của những người cần nhà để ở thật sự.