Chính phủ thống nhất đề xuất thành lập Quỹ Phát triển nhà ở quốc gia

Chiều 21/4, tại cuộc họp về chính sách phát triển nhà ở xã hội, Phó Thủ tướng Hồ Đức Phớc khẳng định Chính phủ thống nhất đề xuất thành lập Quỹ Phát triển nhà ở quốc gia – một quỹ ngoài ngân sách Nhà nước nhằm giải quyết bài toán thiếu hụt nhà ở giá rẻ, nhất là cho người trẻ, công nhân và nhóm thu nhập thấp.

Mục tiêu: hỗ trợ ba nhóm đối tượng chính

Quỹ dự kiến sẽ tập trung đầu tư phát triển ba loại hình nhà ở:

• Nhà ở xã hội,

• Nhà cho công nhân thuê,

• Nhà ở cho người trẻ dưới 35 tuổi.

Theo Phó Thủ tướng, đây là đề xuất có cơ sở chính trị, pháp lý và thực tiễn, đồng thời nhấn mạnh Quỹ sẽ không trùng lặp với nhiệm vụ chi của ngân sách nhà nước. Quỹ sẽ được tổ chức thành hai cấp:

• Cấp trung ương do Bộ Xây dựng quản lý,

• Cấp địa phương do UBND cấp tỉnh quản lý.

Nguồn vốn huy động đa dạng

Nguồn vốn của Quỹ sẽ đến từ:

• Ngân sách nhà nước,

• Đóng góp tự nguyện của các tổ chức, cá nhân trong và ngoài nước,

• Thu từ 20% quỹ đất bắt buộc xây nhà xã hội trong các dự án nhà thương mại,

• Các nguồn vốn hợp pháp khác.

Bộ Xây dựng hiện đang hoàn thiện đề án Quỹ cùng với dự thảo nghị định để trình Chính phủ phê duyệt.

Giải pháp cho bài toán vốn và thị trường

Hiện nay, chương trình phát triển nhà xã hội đang gặp vướng mắc lớn nhất là nguồn vốn vay ưu đãi hạn hẹp. Gói tín dụng 120.000 tỷ đồng triển khai từ năm 2023 mới giải ngân chưa đến 2%, tương đương 2.845 tỷ đồng. Nguyên nhân chính là lãi suất vẫn cao, thời hạn vay ngắn, khiến người dân và doanh nghiệp không mặn mà.

Bên cạnh đó, gói 145.000 tỷ đồng khác cũng trong tình trạng tương tự, đe dọa tiến độ hoàn thành mục tiêu xây dựng một triệu căn nhà xã hội đến năm 2030, khi cả nước mới chỉ đạt 16% kế hoạch trong năm qua.

Thị trường khan hiếm nhà giá rẻ

Dữ liệu từ Savills cho thấy quý I/2025, thị trường Hà Nội không có căn hộ sơ cấp nào dưới 2 tỷ đồng. Một nửa giao dịch rơi vào mức giá 2–4 tỷ, còn lại đều trên 4 tỷ. Trong khi đó, tại TP.HCM, từ năm 2021 đến nay, không còn căn hộ nào dưới 25 triệu đồng/m². Giá trung bình căn hộ mới hiện ở mức 50 triệu đồng/m² và tiếp tục tăng.

Ngay cả các khu vực vệ tinh, nơi từng được kỳ vọng cung cấp nhà ở giá rẻ, giá cũng đã vượt ngưỡng tiếp cận của người thu nhập thấp.

Kỳ vọng từ Quỹ nhà ở quốc gia

Trước thực trạng đó, các chuyên gia bất động sản nhiều lần đề xuất Chính phủ thành lập một quỹ phát triển nhà ở để duy trì nguồn cung ổn định. Năm 2023, Ban Bí thư đã ra Chỉ thị 34 yêu cầu nghiên cứu hình thành quỹ nhà ở xã hội hoặc thiết chế tài chính phù hợp.

Tổng Bí thư Tô Lâm và Thủ tướng Phạm Minh Chính cũng đều nhấn mạnh đến sự cần thiết của Quỹ này trong các chỉ đạo đầu năm 2025. Dự thảo nghị quyết Quốc hội về cơ chế đặc thù cho phát triển nhà xã hội cũng đã đề cập cụ thể:

• Hỗ trợ kinh phí bồi thường, tái định cư,

• Đầu tư hạ tầng kỹ thuật – xã hội,

• Hỗ trợ doanh nghiệp đầu tư nhà ở xã hội.

TS Cấn Văn Lực, Kinh tế trưởng BIDV, cho rằng để Quỹ hiệu quả, cần cơ chế tạo nguồn thu bền vững, chẳng hạn: thu phí bảo lãnh của chủ đầu tư, người mua nhà, hoặc cho vay lại với lãi suất ưu đãi từ 5–7%.

Việc thành lập Quỹ nhà ở quốc gia không chỉ nhằm khơi thông nguồn vốn, mà còn tạo ra cú hích để giải quyết bài toán nhà ở vừa túi tiền – một nhu cầu ngày càng cấp bách tại các đô thị lớn hiện nay.